Innovatieblog -Innovation Blog - Onderwijsinnovatie met ICT

SURFnet is mede-opdrachtgever van het begin februari 2017 verschenen onderzoek naar de brede adoptie van open leermaterialen en online cursussen door docenten. Aan de hand van 55 interviews komen onderzoekers Robert Schuwer en Ben Janssen (Fontys Hogeschool ICT, lectoraat Open Educational Resources) tot 4 aanbevelingen. Kort samengevat komen deze hier op neer: maak de meerwaarde voor docenten duidelijk, zorg voor adequate ondersteuning, formuleer beleid en koppel dit beleid aan andere thema’s van onderwijsvernieuwing.

SURFnet is één van de partijen die de noodzaak ziet om de landelijke samenwerking op het gebied van open education te intensiveren en het delen en hergebruiken van open leermaterialen meer tot gemeengoed te maken. Dit sluit aan bij de ambitie van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen in de strategische agenda HO2025, de waarde(n) van weten, waarin zij alle docenten oproept om in 2025 alle onderwijsmaterialen open beschikbaar te stellen.

SURFnet draagt bij aan deze ambitie. Janina van Hees, projectleider Open en online onderwijs bij SURFnet, reflecteert op de inzichten uit het rapport.

1. Welke van de 4 aanbevelingen biedt jou de meeste nieuwe inzichten?
   De suggestie om beleid over het open delen en hergebruiken te koppelen aan andere strategische thema’s als internationalisering en de introductie van blended learning, vind ik heel interessant. De toepassing van open onderwijsmateriaal is geen doel op zich. Het is waardevol omdat het een bijdrage levert aan hogere onderwijskwaliteit, aan onderwijs op maat en dus aan strategische prioriteiten, zoals een internationale onderwijservaring voor studenten. Deze aanbeveling biedt een handvat om aan een bredere groep van docenten de meerwaarde van open leermateriaal duidelijk te maken.

2. Uit het rapport blijkt dat er al veel materiaal gedeeld wordt, maar niet altijd met een open licentie en niet altijd via repositories die voor dit doel gemaakt zijn. Hoe komt dit?
   Ik denk dat het zowel te maken heeft met de onbekendheid van deze tools, als met het gebruiksgemak ervan. Bij SURF maken we momenteel onze eigen repositorydienst Sharekit geschikt voor het delen van onderwijsmateriaal onder een open licentie. Hogescholen, universiteiten en mbo-instellingen die geen eigen repository hebben, kunnen hier straks gebruik van maken. We maken verbindingen met lokale instellingsrepositories en zorgen voor een centrale zoekinterface, zodat er op één locatie gezocht kan worden naar open leermateriaal. We hebben ook onderzocht wat de mogelijkheden zijn voor automatische metadatering van leerobjecten, om docenten zoveel mogelijk werk uit handen te nemen.

3. De onderzoekers raden aan om te zorgen voor optimale ondersteuning, bijvoorbeeld op het gebied van ICT, juridische aspecten, infrastructuur en natuurlijk tijd en geld. Heb je daarvoor een tip?
   Ik denk dat hierin een belangrijke bijdrage is weggelegd voor de bibliotheken van hogescholen en universiteiten. Zij houden zich van oudsher bezig met het zoeken, categoriseren en ontsluiten van publicaties. Waarom niet ook met onderwijsmateriaal? De bibliotheken hebben recentelijk een onderzoek uitgevoerd in eigen gelederen. Hieruit blijkt dat bibliotheken voor zichzelf een rol zien weggelegd bij bijvoorbeeld het adviseren betreffende auteursrechten, het beheren van repositories voor onderwijsmaterialen en overleg met uitgevers.

4. Enkele instellingen ontwikkelen nu beleid op het gebied van open delen en hergebruiken van leermaterialen. Heeft SURF hierin een rol?
   Als landelijke samenwerkingsorganisatie dragen we graag bij aan kennisuitwisseling over dit thema. Samen met enkele experts willen we dit jaar onder meer een handreiking ontwikkelen. Daarin brengen we in kaart welke beleidskeuzes instellingen op dit gebied kunnen maken. Tegelijkertijd willen we een aantal instellingen bij elkaar brengen die aan de slag willen met beleid en daarbij de eerste versie van de handreiking gebruiken. Op basis van hun ervaringen scherpen we de handreiking verder aan. Ik denk dat het uitwerken van (instellings-)beleid over het ‘waarom’ van open leermateriaal en de instellingsgebonden afspraken hierover, ons nu echt verder gaat helpen.

5. In het onderzoek staat dat MOOC’s versnellers kunnen zijn voor de adoptie van het open delen van materialen en cursussen binnen de instelling. Is dat ook jouw ervaring?
   SURFnet voert al enige jaren de stimuleringsregeling Open en online onderwijs uit waarin we instellingen uitnodigen te experimenteren met open en online onderwijs. Een aantal projecten binnen deze regeling ontwikkelen MOOC’s. We merken dat dit voor sommige projectleiders de eerste keer is dat zij met Creative Commons licenties te maken krijgen. Zij stellen zich voor het eerst de vraag hoe en waar zij hun materiaal het beste kunnen ontsluiten. In deze regeling is het namelijk verplicht het ontwikkelde onderwijsmateriaal van een dergelijke licentie te voorzien en op een open toegankelijke plaats op internet te publiceren. Het is natuurlijk mooi als de MOOC’s wereldwijde inhoudelijke reacties opleveren, die de feedback bieden die in het rapport als cruciaal wordt benoemd voor de motivatie van docenten om structureel materialen te delen.

Over de Auteur

Janina van Hees werkt als projectmanager bij SURFnet. Binnen het innovatieprogramma Onderwijs op Maat is zij verantwoordelijk voor het project Open en Online Onderwijs. Daarin worden instellingen ondersteund bij de integratie van open en online in hun onderwijsaanbod, om zo bij te dragen aan het verbeteren van de kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van het hoger onderwijs en het verbeteren van het studiesucces.